Stres jest nieodzownym i naturalnym elementem naszego życia. W ciągu życia człowiek musi wykształcić mechanizmy adaptacji do stresorów. Reakcja stresowa uruchamia w konsekwencji mechanizmy neuronalne, endokrynologiczne i fizyczne. Przewlekły stres przewyższający możliwości adaptacyjne dziecka prowadzi wyczerpania jego zasobów obronnych. Ważne czynniki chroniące przed negatywnym wpływem trudnych sytuacji to prawidłowe mechanizmy radzenia sobie z nimi i wsparcie społeczne.

Które dzieci gorzej radzą sobie ze stresem?

Dzieci wrażliwe, lękliwe, nieśmiałe. Te które mają tendencje do bycia perfekcyjnym. Również te, które mają potrzebę współzawodnictwa, które miewają nierealistyczne i nierozsądne oczekiwania. Wreszcie te które żyją w poczuciu niższości i mają słabe umiejętności interpersonalne.

Co jest dla dziecka źródłem stresu?

Są nimi nieporozumienia i kłótnie w rodzinie. Problemy małżeńskie, rozwód, bezrobocie rodzica. Także choroby somatyczne i psychiczne u bliskich. Narodziny rodzeństwa i śmierć kogoś bliskiego. Nadmierne oczekiwania rodziców i przeciążenia dodatkowymi obowiązkami. Zarówno nadopiekuńczość rodzica jak i zaniedbania z jego strony, w tym emocjonalne i fizyczne. Inne związane są ze szkołą. Nowy etap edukacji, zmiany klas,egzaminy i problemy z nauką są dla dziecka trudne. Także nadmierne oczekiwania nauczycieli, złe relacje z nimi, ich obojętność i nieumiejętność utrzymania dyscypliny mogą być stresujące. Brak akceptacji ze strony rówieśników, odrzucenie i izolacja bywają traumatyczne. Również presja i przemoc rówieśnicza są znaczącymi stresorami.

Najczęstsze objawy stresu u dzieci

Lęk, strach, złość, drażliwość, anhedonia i myśli samobójcze to dominujące objawy emocjonalne. Dziecko ma problemy z koncentracją uwagi, jest roztargnione i zapominalskie. Skarży się także na liczne dolegliwości: bóle głowy, brzucha, nudności, wymioty, tachykardię, częstomocz, brak apetytu i zaburzenia snu (trudności w uśnięciu, częste budzenie się). Może odmawiać chodzenia do szkoły, wycofywać z relacji społecznych, kłamać, prezentować zachowania opozycyjne i agresywne.

Jak pomóc dziecku, które przeżywa silny stres?

Najważniejsze jest wdrożenie oddziaływań środowiskowych ukierunkowanych na wyeliminowanie lub zmniejszenie czynników stresogennych. Podstawą leczenia są oddziaływania psychoterapeutyczne – interwencja kryzysowa w stanie nagłym, następnie terapia indywidualna , grupowa lub rodzinna. Przydatna jest nauka technik relaksacyjnych, zmniejszających reaktywność lękową. W przypadku znacznie nasilonych objawów można rozważyć zastosowanie farmakoterapii w celu obniżenia poziomu lęku i poprawy nastroju.